Yeni Komünizm
Editörün Notu: Bu yazı New York Revolution Books içinde verilen Raymond Lotta 14 Nisan 2024 tarihli konuşmanın hafif düzenlenmiş bir versiyonunun çevirisidir. Yazının kaynağı için linki tıklaynız.
Buradaki bazılarınız 3 Body Problem (3 Cisim Problemi) isimli bilim-kurgu dizi hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz ya da bu diziyi izliyor olabilirsiniz. Bazılarınız ise bu diziyi bilmiyor olabilirsiniz. Ancak hepinizin bilmesi gereken iki şey vardır.
Birincisi, bu dizinin büyük bir kültürel fenomen olduğudur – dünyanın her tarafından milyonlar bu diziyi izlemektedirler.
İkincisi, bu dizi hikaye anlatıcılığı aracıyla komünizme ve 20. yüzyılın ortalarının en büyük devrimcisi olan Mao Zedong’a karşı yapılan büyük bir ideolojik saldırıdır. Mao Zedong aynı zamanda komünist devrim tarihinde ve aslında insanlık tarihinde son derece özgürleştirici ve eşi benzeri görülmemiş bir dönem olan 1966-1976 Kültür Devrimi’nin de lideridir.
Bunun bir ağız dolusu olduğunun farkındayım. Konuşmamda bunu bileşenlerine ayırarak inceleyeceğim. Ancak bu konuşmayı yapmakta olmamın sebebi durumun son derece ciddi olmasıdır.
Bakın, büyük bir acil durum ile karşı karşıyayız: Gazze’de soykırım… kadınların kürtaj haklarının ellerinden alınması… faşizmin saldırganlaşması… iklim krizinin felakete doğru ilerlemesi… dünya savaşı, nükleer bir savaş tehlikesinin gittikçe artması. Altında yaşadığımız, sizi yöneten sistem olan kapitalizm-emperyalizm sistemi bütün bunların sebebidir – ve ABD bu dünyanın bir numaralı baskı ve yağmacısıdır.
Ancak bu korkunçluklardan bir çıkış yolu bulunmaktadır: Devrimci lider Bob Avakian tarafından geliştirilmiş olan yeni komünizmin rehberlik ettiği bir devrim. İnsanlığı kurtarmak ve gezegeni korumak için bir devrim. Her şeyi değiştirecek bir devrim! Bu devrim sadece son derece ihtiyaç duyulan bir şey değildir. Aynı zamanda şu anda, yöneticiler birbirlerini boğazlarken ve toplum parçalanma noktasındayken daha da mümkündür.
Ancak “komünizm” kelimesini duyduğunuz anda şunları düşünmeye başlarsınız: “Komünizm uzun süredir ölü olan, herkesin bir başarısızlık olduğunu bildiği bir şey değil midir?”. “Komünizm cenneti vaat eden ancak kabusa götüren bir ‘kitle kontrolü’, ‘kitle uyumculuğu’ ve ‘anlamsız şiddet’ sistemi değil midir?”
Bu sizin bağımsız olarak düşündüğünüz ve bildiğiniz bir şey değil, düşünmek ve bilmek için eğitildiğiniz, bu sistem tarafından – bu sistemin “uzmanları” ve ideologları, medyası ve seçilerek yaygınlaştırılan anı yazıları tarafından – kafanızın içine sokulmuş bir şeydir. Bütün bu kişiler size kapitalizmin ötesine gidemeyeceğinizi, eğer gitmeye çalışırsanız bunun bir felaket olacağını söyleyip, uyarılar yapıp dururlar. Çok yaşa bencillik, eşitsizlik, sömürü!
Bu size uygulanan anti-komünist beyin yıkamanın ta kendisidir. Entelektüel, politik, kültürel hayatın her gözeneğine sızmaktadır. Farkında dahi olmadığınız şekillerde sizi bu sisteme ideolojik olarak kilitli tutmaktadır.
3 Cisim Problemi ile İlgili Büyük Problem
Bu bizi 1. Teşhir noktamıza getiriyor: Mart’ın sonlarında yayınlanmaya başlanan Netflix serisi 3 Body Problem (3 Cisim Problemi). Son derece popüler, modern bir Çin romanına dayanan bir bilim kurgu öyküsü. Netflix uyarlaması sizleri Londra’da astrofizik ve nanoteknoloji alanında çalışan birkaç genç bilim insanıyla tanıştırıyor. Onların sofistike araştırma merkezleri onlarca yıldır dikkatlice toplanan verileri alaşağı eden anlamsız sonuçlar almaktadır. Aynı zamanda birkaç bilim insanı görünür bir açıklaması olmayan sebeplerle intihar etmektedirler. Başka değişik şeyler de olur -örneğin bir gece yıldızlar daha aydınlık görünür, ışıkları hızlıca yanıp söner. Anlaşılır ki dünya dışı bir güç insanlığın dikkatini çekmeye çalışmaktadır. Game of Thrones’un yaratıcıları bu diziyle de büyük bir gösteri düzenlemektedir.
Ancak benim burada üzerine yoğunlaşmak istediğim ve öykünün ana noktalarından biri olan şey -öyküyü başlatan ve sonrasında devamında da yer alan bir şey- Çin’deki Kültür Devrimi’dir. Gerçekte olduğu biçimiyle esas ve son derece pozitif ve eşi benzeri görülmemiş derecede özgürleştirici özelliği ile değil. Sadece serinin tematik temeli olarak hizmet eden değil, aynı zamanda Kültür Devrimi’nin resmi burjuva anlatısını da destekleyen acımasız ve anti-komünist hatalı temsili.
Üç Cisim Problemi dizisinin açılış sahnesi dışarıda kurulan, devrimci flamalar ve bayraklarla dolu bir sahnede geçer. Bir astrofizikçi zorla sahnenin ortasına oturtulur ve Mao’nun genç takipçileri tarafından sorguya çekilir. Bu gençler astrofizikçiyi “burjuva ve emperyalist bilime” üye olmakla suçlamaktadır: Einstein ve görecelilik teorisi, şu anki anlatısıyla evrenin başlangıcı ile ilgili olan Big Bang teorisi. Astrofizikçiye bunlardan vazgeçmek zorunda olduğu, çünkü Big Bang teorisinin açıklamasının tanrının varlığına izin verdiği söylenir. O bunu reddeder. Fizikçinin karısı onu kınar. Astrofizikçiyi sorguya çekenler daha da saldırganlaşır ve onu tekrar tekrar linç ederler. Etrafa toplanan kalabalık bütün bunları coşkuyla karşılar.
Kendisi de büyük bir bilim insanı olan fizikçinin kızı da bu kalabalığın içindedir. Babasının işkenceye uğramasını ve sonrasında da öldürülmesini korku içinde izler. Bu kız öykünün merkezindeki karakterlerden biri haline gelir. Kendisini hapishaneden ve hatta daha kötüsünden korumak için -ki bu da Kültür Devriminin bir çeşit acımasız hapsetme hareketi olarak gösteren isabetsiz bir karikatürüdür- Maoist Çin’de son derece gizli bir bilimsel çalışmanın bir parçası olmayı kabul eder. Buradaki araştırmacılar dünya dışı türlere sinyaller göndermeye çalışmaktadır. Bu her yerden uzak bölgede çalışmaya başlayarak dizinin yanlış bir biçimde ekonomiyi geliştirmek için doğa ile Maoist bir savaş olarak portrelediği şeyle karşılaşır.
Bu gizli devlet projesinde önemli bir araştırma görevine gelir ve en nihayetinde dünya dışılarla iletişime geçer. Sonrasında da uzaylıları Dünya’yı sömürgeleştirmek için bir işgal yapmaya davet edecek kader belirleyici bir karar alır. Neden? İnsanlığı yok edici eğilimlerinden kurtarmak için. Nitekim bize söylendiği şekliyle Kültür Devrimi sırasında bu yok ediciliğin en kötü hali gözler önüne serilmiştir. Bu, Üç Cisim Problemi dizisinin kaderciliğidir – insanlık için hiçbir umut yoktur.
İzleyici olarak siz, Kültür Devrimi’nin bu saçma ve korkunç resmedilişi ile baş başa bırakılırsınız: On yıl süren fanatik kitle terörü, anti-entelektüel ve bilim karşıtı, çevreye karşı tamamen umursamaz bir tavır takınmış bir kampanya. Bu yapımı Kültür Devrimi için bir bilgi kaynağı olarak almak, ABD İç Savaşı ve İç Savaş sonrasındaki radikal Yeniden İnşa dönemi hakkında bu olayları özgürleşen kölelerin toplumda ortaya çıkardığı yıkımın engellenmediği bir şey şeklinde tamamen çarpıtan, ırkçı Birth of a Nation filminden bilgi almakla eş değerdir.
İnsanlığın “güçlü olan haklıdır” durumunun -şeylerin en nihayetinde ham kuvvet ilişkilerine indirgenmesinin- ötesine geçmesi için bu ilerlemede temel bir nokta olarak şeyleri anlamaya yaklaşımda (epistemolojide) hakikatin ve doğrunun objektif olduğunun ve farklı “anlatılara” ve bir fikrin ya da anlatının arkasında ne kadar “otorite” olduğuna, herhangi bir zamanda herhangi bir fikir veya anlatının adına ne kadar kuvvet ve güç toplanabileceğine göre değişmediğinin ve bunlara bağlı olmadığının fark edilmesi gerekmektedir.
Bob Avakian, BAsics 4:10
Ben, devrimci lider Bob Avakian’ın bir takipçisiyim. Son 40 yıl boyunca ve hatta bunun da ötesinde o yeni komünizmi geliştirmiştir. İlk dönem komünist devrimlerin -1917-1956 Rus Devrimi ve 1949-1976 Çin Devrimi- tecrübelerinin özetini çıkarmıştır. İnsan faaliyetinin ve anlayışının farklı katmanlarından öğrenmiş ve dünyada olan büyük değişimlerin analizini yapmıştır. Bu yeni komünizmin farklı boyutları vardır.
Ancak çekirdeğinde hakikat arayışı -gerçekliğe istikrarlı ve kapsamlı bir bilimsel yaklaşım bulunmaktadır. Bu bilimsel yaklaşım gerçekliğin bütünüyle uğraşmak… hayatın her kısmından öğrenmek… entelektüel-kültürel mayalanmayı desteklemek… ve sosyalizme karşı dursalar dahi hakikatin önemli kısımlarına yaklaşmakta olabilecek farklı politik ve ideolojik akımlardan ve bakış açılarından öğrenmek anlamına gelir.
Avakian provokatif bir şekilde bunu söylemiştir: Bütün hakikatler komünizme gitmemize yardımcı olacaktır. Baskı ve sömürünün olmadığı, insanların özgürce dayanışma içinde oldukları bir dünya insanlığı topluluğunun var olduğu, sınıflara bölünmenin ve antagonistik toplumsal çatışmaların artık var olmadığı bir dünyaya. Bütün hakikatler komünizme gitmemize yardımcı olacaktır –sosyalist toplum tecrübeleri hakkında “bizi utandıracak” doğrular bile. Hakikat objektiftir, gerçekliğe tekabül eden şeydir. Doğruya gitmek de onu anlamak ve değerlendirebilmek için bir fenomenin temel ve tanımlayıcı özelliklerini ve akımlarını tespit etmeyi gerektirir.
Gerçekliği en kapsayıcı ve mümkün olan en derinden anlayabilmek için bilimsel yaklaşımın amacı ise… gerçekliği en derin ve devrimci şekilde dönüştürmektir.
Kültür Devrimi’nin gerçeklerine inmek onun son derece belirleyici pozitif özellikleri olan özgürleştirici hedeflerini, metotlarını ve elde ettiği başarıları anlamak anlamına gelir. Ancak aynı zamanda Kültür Devrimi’nin eksiklikleri ve sorunları ile -önemli derecede sorunlu olanları da dahil- yüzleşmek de gerekir.
Sonuna kadar doğru ve kanıt temelli olmak Kültür Devrimi’nde mücadele veriliş biçiminin Üç Cisim Problemi dizisindeki resmedilişinde herhangi bir doğruluk olup olmadığını sormak ve analiz etmeyi gerektirir. Kültür Devrimi sırasında bazı bilimsel teorilerin alınıp yorumlanmasını sunduğu şeklinde herhangi önemli nokta var mıdır? Kültür Devrimi hakkında bu yalanlar denizinde bir parça doğruluk dahi var mıdır? Yeni komünizm bizden bunu talep etmektedir. Yeni komünizm temelinde günümüz dünyasından nitel olarak çok daha özgürleştirici bir dünyayı nasıl gerçekleştirebileceğimiz ile son derece alakalıdır.
Komünist devrimlerin ilk aşamasından bahsettim. 1917-1956 Rus Devrimi ve 1949-1976 Çin Devrimi baskı ve sömürüden kurtulmuş toplumlar yaratmakta ilk ve tarihsel girişimlerdir. Devasa eşitsizlikler karşısında son derece ilham verici şeyler başarmışlardır. Emperyalizm karşısında bitmek bilmez baskı ve tehditlerle karşılaşmıştır ve buna Sovyetler Birliği söz konusu olduğunda faşist-emperyalist Almanya’nın devasa, soykırımcı saldırıları da dahildir. Çin Devrimi’nin 1949’daki zaferinin daha ilk yılı dolmadan ABD emperyalistleri Kore yarımadasında ilerlemekte ve Çin’e karşı nükleer saldırı tehditlerinde bulunmaktaydı.
Bütün bu zorluklar ve meydan okumalara karşı komünist devrimin ilk aşaması insanlık tarihinde tamamen yeni bir bölümü açtı. Sovyetler Birliği ve devrimci Çin birkaç kişinin zenginleşmesine değil, insanların ihtiyaçlarına hizmet eden dünyanın ilk planlı sosyalist ekonomilerini yarattı. Bu devrimler kadınların özgürleştirilmesini temel bir çizgi noktası olarak ele aldı. Mao ve Kültür Devrimi söz konusu olduğunda toplum “yeni bir baharmışçasına çiçek açmış” ve insanlık tarihinde duyulmamış yollarda devrimcileştirilmiştir. Eskiden baskı ve sömürü altında olanlar toplumun yönünde gittikçe artan seviyede sorumluluk alabilmek için güçlendirilmiştir.
Ancak bu devrimler kendilerine rehberlik eden yöntem ve yaklaşımlar tarafından sınırlandırılmışlardır da. Yeni komünizm, ilk aşama komünist devrimleri savunurken ve bunların üzerine inşa ederken aynı zamanda önceki komünist teori ve pratiklerden önemli anlamlarda kopuş da gerçekleştirmiştir. Önemli bir biçimde, komünist devrime bulaşmış olan “amaçlar araçları meşrulaştırır” şeklindeki zehirli nosyondan kararlıca kopmuştur. Devrimin araçları ve yöntemleri baskı ve sömürünün olmadığı bir dünyaya erişme hedefinden gelmeli ve bu amaca hizmet etmelidir.
Kültür Devrimi’nin Hakikati
Bu temeli oluşturduktan sonra, Kültür Devrimi’ne, onun tarihsel arka planına ve ondan çıkarılacak derslere dönmek istiyorum.
1949’da Mao’nun önderliğinde milyonları mobilize eden Çin devrimi iktidara geldi. Yabancı emperyalizmi Çin’den sürdü. Köylerde toprak ağalarının köylüleri despotça yönettiği ve şehirlerde yozlaşmış kapitalizmin korkunç sömürü ve yoksulluğa yol açtığı eski baskıcı ekonomik ve sosyal düzeni paramparça etti. Devrim, bunlara son verdi.
Tarihteki en kapsamlı toprak reformunu gerçekleştirdi. İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlayan yeni bir sosyalist devlet gücü ve ekonomisi oluşturdu. Mao’nun liderliğinde devrim yeni özgürleştirici kurumlar ve insanlar arasında yeni kooperatif ve kolektif ilişkiler kurdu. Eğitim ve sağlık kampanyaları başlattı ve kadınların aşağılandığı derinden yerleşmiş sisteme karşı mücadele verdi. 1949 yılında 500 milyon nüfusa sahip Çin’de modern tıp eğitimi almış sadece 12.000 doktor vardı! 1965 yılına gelindiğindeyse bu sayı 200.000’i geçmişti.
Ancak devrim ilerleme kaydettiyse de, Mao Çin’in hala toplumsal eşitsizlikler ve farklılıklardan oluşan bir toplum olduğunu analiz etti. Örneğin hala köyler ve daha gelişmiş şehirler arasında geniş bir sosyoekonomik durum farklılığı vardı. Hala toplumda insanların büyük çoğunluğunun kol işlerinde çalıştığı, azınlık bir kesiminse fikirler ve yönetimsel faaliyetler alanında çalıştığı bir ayrım söz konusuydu. Hala gelirlerde fark vardı ve para kullanmak zorunluydu. Bunlar bir gecede ortadan kaldırılabilecek şeyler değildir. Ancak baskının olmadığı bir dünyaya ulaşabilmek için bunların kısıtlanması ve dönüştürülmesi gereklidir. Ayrıca eski toplumun kültürünün, düşünüş biçimlerinin ve değerlerinin kalıntıları da bulunmaktadır.
Mao daha ileriye gitti. Bu eşitsizliklerin ve toplumsal ayrımların sosyalist toplumun içinde yeni bir burjuva-kapitalist sınıfın da dahil olduğu yeni ayrıcalıklı güçler oluşturduğunu analiz etti. Dahası, bunun güç merkezi komünist partinin en üst seviyelerinde ve sosyalist toplumun en üst seviyesinde bulunmaktaydı. Neden güçlerinin dayandığı ve toplumun ilerleyişini etkileyecek nüfuza sahip oldukları yer burasıydı? Çünkü komünist parti sosyalist toplumdaki lider politik kurum idi ve sosyalist devlet ekonomisi de yeni ekonomik sistemin kalbindeydi.
Bu yeni ayrıcalıklı güçler, Mao’nun anlatımıyla da “kapitalist yolcular”, Çin’i kapitalizm yoluna sokmayı hedeflemekteydi. Mao ve devrimci güçler sosyalist yolu temsil etmekte ve onun için mücadele vermekteydi: bu eşitsizliklerin ve ayrımların üstesinden gelmek için devrimi derinleştirmek ve ilerletmek. Ancak kapitalist yolcular Komünist Parti içinde, yönetimin ve ordunun en üst seviyelerinde devasa güce ve nüfuza sahiplerdi.
Yaşam standartlarını artıracak daha “verimli bir sosyalizm” yaratma adı altında ekonomiyi gelir hedefli bir sisteme oturtacak ve işçilere harıl harıl çalışma nasihati verecek -toplum ve dünya ile ilgili daha büyük sorunlara bakmayın… [sadece çalışmaya devam edin]- bir programı ileriye sürdüler. Bu tarz politikaları yeterli kontrol ve nüfuza sahip oldukları yerlerde uygulamaya başladılar. 1965 yılına gelindiğinde pozisyon almışlardı ve toplumun tümünün kontrolünü ele geçirmek için manevra yapmaktaydılar.
1966 yılında Mao tarafından başlatılan Kültür Devrimi’nin gerçek hayattaki arka planı işte buydu! (Anti-komünist beyin yıkama sizi bunlar hakkında tamamen bilgisiz bırakır!) Mao “ikinci bir devrimin” gerekli olduğunu analiz etti: Kapitalizmin restorasyonunu engellemek, Çin’i sosyalist yolda tutmak, toplumu daha da devrimcileştirmek ve dünya devriminin ilerlemesine destek olmak için.
Komünist Parti durağan ve kemikleşmiş bir haldeydi. Bu yüzden Mao bu “ikinci devrimi” başlatmak için isyancı ve sorgulayıcı ruhlara sahip genç insanlara döndü. Sadece bilgi değil, değerler ve davranışlar da öğreten okullarda bu radikal gençlik, bilgiyi toplumsal iyiliğin ve dönüşümün pahasına kendini ilerletme aracı olarak öğreten ve devrimci inisiyatifi ve yaratıcılığı bastıran eğitim otoritelerine karşı direnen Kızıl Muhafızlar’ı oluşturdu.
Kızıl Muhafızlar işçiler arasında eleştirel düşünmeyi arttırmak, onları iş yerinin yönetiminin ve organizasyonunun içeriğini incelemeye ve baskıcı otoriteye karşı direnmeye teşvik etmek için fabrikalara gittiler. Mao’nun yazılarının üzerine çalışılmasını teşvik ettiler. Kapitalist ve sosyalist yollar arasındaki bu büyük mücadele meselesinde köylülerin gözlerini açmak ve onları da bu mücadeleye katmak için kırsal bölgelere gittiler.
Kültür Devrimi üzerine düşüncelerinde Mao “karanlık özelliklerimizi” alttan ortaya çıkarmanın bir yolunu aramakta olduğunu anlatmıştır. Kapitalizmin restorasyonunu yıkım, temizleme, idam ve tutuklamalarla DEĞİL, on ve hatta yüz milyonlarca köylüyü, işçiyi, öğrenciyi ve diğer profesyonelleri bu kapitalist yolcuları alaşağı etmek ve öncü komünist parti içerisinde de dahil devrimi her alanda ve toplumun her kurumunda ilerletmek için verilen politik ve ideolojik mücadelede yer almaları için uyandırıp mobilize ederek. Ayrıca bunu sadece halk kitlelerinin sömürü ve baskının olmadığı komünist bir dünyaya ulaşmakta var olan çelişkileri ve zorlukları görmesini mümkün kılan değil, aynı zamanda kendi düşünüşlerini dönüştürecek, bireyi önceliğe koyan, ayrıcalıkları ve pasifliği destekleyen eski fikirler ve geleneklerden kopmalarını da mümkün kılacak yöntem ve yaklaşımlarla yaparak.
“Halka hizmet et” prensibi yaygınlaştırılmıştı ve toplumun nasıl işlediğinin bir ölçüsü haline gelmişti.
Mücadele Yöntemleri
Hayır, bu Üç Cisim Problemi ve Kültür Devrimi’nin burjuva-emperyalist anlatılarının sizi inanmaya zorladığı gibi intikamcı bir “çete terörü” değildi. Kültür Devrimi’nin temel mücadele biçimlerine birlikte bakalım:
Politikalar ve toplumun yönü hakkında kitlesel tartışmalar vardı. Toplumun her seviyesinde türlü çeşit kamuoyu forumlarında, gazeteler yoluyla (Pekin’de 900’den fazla yeni gazete vardı) ve “büyük karakter” posterleri olarak anılacak protesto, politik mesaj ve popüler iletişim aygıtı olarak kullanılan büyük boyutta Çin alfabesi harflerini gösteren el yazması posterler bulunmaktaydı. Bunlar insanların kendilerini özgürce ifade edebilecekleri ve devrimci Çin’in ilerleyeceği yol üzerine mücadelenin büyük soruları üzerine tartışabilecekleri imkanlardı. Bunu günümüzde öğrencilerin yurt odalarında Filistin yanlısı simgeler bulundurmalarını yasaklayan ve öğrenci protestolarını bastırmaları su götürmeyen Columbia Üniversite’sinde deneyin.
“Büyük karakter posteri” üzerine tartışmak için toplanan insanlar. Bu posterler Kültür Devrimi süresince özgür iradenin, protestonun ve politik mesaj vermenin popüler bir aracıydı ve toplumun politikaları ve yönü üzerine geniş tartışma atmosferine destek olmaktaydı.
Politik kitle mobilizasyonu vardı: gösteriler, grevler, protestolar. 1967’nin başlarında şehri yöneten kapitalist yolculara politik olarak meydan okumak ve onları alaşağı etmek için devrimci işçilerin yükseldiği Şangay’daki gibi ayaklanmalar dahi söz konusuydu. Bunu takiben daha çok tartışma ve deneyler yapıldı ki bunlar Maoist liderlikle birlikte yeni devrimci ve katılımcı yönetim ve idare biçimlerinin gelişmesine önderlik etti.
Bunların yanı sıra umumi toplanmalar ve meclislerde yer alan kitlesel eleştiriler de vardı, bunlar kapitalist tarzda politikaları ve programları yaygınlaştırmakta olan yüksek dereceli otoritelerin eleştirilmesini içeriyordu. Ayrıca burjuva-elitist bakış açısının etkisi altına girerek temel kitlelerden kopan önemli görevlere sahip idarecilerin ve profesyonellerin de daha genel eleştirisi yapılıyordu. Hiçbir seviyedeki otorite bu eleştirilerden kaçınabilecek değildi.
Bütün bu betimlediklerim Kültür Devrimi’nin toplumu “göklere doğru sıçrattığını” söylediğimde anlatmak istediğim şeyler. Bu, insanlık tarihinde en derinden ilerleyen devrimdi. Dahası, çığır açıcı dönüşümlerle ve yeni yaratıcı pratiklerle sonuçlanmıştır:
Politik güç ve idarede yeni devrimci komitelerin yaratılması vardı. “yalın ayak doktorlar” -şehirlerde eğitilmiş gençler ve köylerde önleyici tıp verme eğitimi alan köylüler-hareketinin başlatılması söz konusuydu ve Kültür Devrimi’nde yaklaşık 1 milyon tane böyle kişinin eğitilmesiyle dünyada o zaman var olan en eşitlikçi, en ihtiyaç temelli devlet sağlık sektörünün oluşmasına katkıda bulunmuştu (Bu arada 1970’lerin başlarında Şangay’da çocuk ölüm oranı New York’tan daha düşüktü).
Kültür Devrimi süresince yaklaşık 1 milyon genç köylü ve şehirli köylerde temel sağlık hizmetleri verecek “yalın ayaklı doktorlar” olarak eğitilmişti.
Yeni devrimci sanatın yaratılması söz konusuydu, bu Çin operasının ve balesinin devrimci yeniden üretimi gibi iddialı girişimleri içermekteydi: Geleneksel ve Batılı formların ve tekniklerin Red Detachment of Women örneğinde görüldüğü gibi güçlü, bağımsız kadınları en öne ve kilit rollere koyarak patriyarkaya dayalı geleneklere ve inançlara meydan okuyan cesur, yeni öykülerle birleştirilmesi gibi. Bilim insanlarının ve teknik personelin işçiler ve köylülerle bilgi paylaşmak ve birlikte bilimsel deneyler yapmak ve onlardan öğrenmek için fabrikalara ve köylere gittiği “açık kapı” bilimsel araştırma pratiği bulunmaktaydı. Bu çalışma ve diğerleri Kültür Devrimi süresince kadınların özgürleşmesi tartışmasının radikalleşmesine katkıda bulunmuştur.
Peki insanlara ve çalışmalarına karşı kitlesel şiddet ve çirkin saldırılar konusuna ne demeli? Üç Cisim Problemi dizisindeki bir astrofizikçinin topluma açık alanda aşağılandığı ve linç edildiği açılış sahnesi Kültür Devrimi’nin ana karakterinin ve ruhunun isabetli bir yansıtması mıdır? Hayır, büyük bir çarpıtmadır. Önceden bahsettiğim mücadele yöntemleri (kitle tartışmaları, eleştiriler, politik mobilizasyon) resmi ve geniş çapta yayınlamış dokümanlarda açıkça yazılmıştı ve buradan direkt alıntı yaparsam eğer: “Tartışma yapılan her yerde mantık çerçevesinde kalınmalı ve tartışmalar güç kullanarak yapılmamalıdır.”
Evet, Kültür Devrimi süresince şiddet olayları ve linçler ve topluma açık aşağılama olayları olmuştur. Ancak kanıtların gösterdiği şeyler şunlardır:
- Kültür Devrimi’nin ana trendi bunlar değildi ve kesinlikle bu Mao’nun çizgisi DEĞİLDİ.
- Olaylar şiddetli ve intikamcı bir yönde ilerlediğinde Mao ve devrimci güçler bu tarz eğilimleri; beyanlar, direktifler, makaleler ve Kızıl Muhafız öğrenci gruplarının birbirine karşı kavgaya hazırlandıkları Pekin’deki bir üniversiteye bir işçi grubunun gönderilmesi gibi “sahada” müdahalelerle kınamış ve eleştirmiştir.
- Son olarak, Kültür Devrimi süresince gerçekleşen şiddetin çoğunluğu aslında kapitalist yolcular tarafından Mao’yu ve Kültür Devrimi’ni kötülemek için kışkırtılmıştır.
Burada hepimizin üzerine düşünmesi gereken önemli bir metodolojik nokta bulunmaktadır. Herhangi bir tarihsel dönemin ya da kitle hareketinin herhangi bir değerlendirmesi onun esas doğasını tanımlayan esas unsurlarını ve özelliklerini incelemek zorundadır. Günümüzden bir örneği ele alın: Filistin halkının yanında duran ve Gazze’de soykırıma karşı çıkan öğrenci hareketi. Apartheid İsrail’ini destekleyen ve ona arka çıkanlar bu hareketin Yahudi karşıtı (antisemitik) olduğunu iddia etmektedir. Bu gerici bir saçmalıktır. Bu mücadelede yer alanların içinde antisemitizmin parçalarının bulunduğu söylenebilir mi? Evet, ancak bu açıkça tali ve küçük çaplıdır, yani bu genelinde haklı mücadeleyi tanımlayan ve ilerleten şey değildir.
Bilim Meselesi
Bilim meselesine ve Üç Cisim Problemi dizisinin başında Einstein’ın görecelilik teorisinin ve Big Bang teorisinin burjuva ve emperyalist olmakla suçlandığı sahneye dönmek istiyorum. Bu betimlemenin herhangi bir doğruluk payı var mıdır? Evet vardır. Bu da bizi Bob Avakian’ın dünyayı anlamak ve değiştirmek için tamamen bilimsel bir yaklaşımda inatçılığına getirmektedir. Avakian “hakikatin hakikat olduğunu” vurgulamıştır. Ancak bu doğru anlayış Kültür Devrimi sırasında yoktu. Kültür Devrimi’ni yöneten önemli genelgelerden birinde burjuvazinin kendi hakikatlerinin, proletaryanın da kendi hakikatlerinin olduğu beyan edilmiştir. Bu bariz bir biçimde yanlıştır.
Tekrar edersem, kim söylerse söylesin “hakikat hakikattir”. “Sınıf hakikati” nosyonu bilimsel olarak yanlıştır çünkü sadece bir dünya ve sadece bir gerçeklik vardır. Bu ayrıca Bob Avakian’ın vurguladığı üzere “güç haklı kılar”, “hakikat” olarak kabul edilen şeyin neyin gerçekte realiteyle alakalı olduğundan bağımsız olarak kimin deklare etme ve dayatma gücüne ve otoritesine sahip olduğuna dayandığı bir dünyanın ötesine geçmenin önünde bir engel teşkil etmektedir. Bilimsel teoriler onları sunanların; siyasetleri, sınıf pozisyonları, cinsiyetleri (veya diğer) kimlikleri temelinde değerlendirilemez.
Einstein ve görecelilik ve Big Bang konusuna gelince, Kültür Devrimi sırasında eleştiriler baş göstermiştir. Bu eleştiriler bu teorilerle derin mücadeleden değil, ideolojik ve felsefi şüpheler ve Marksizm’e dogmatik yaklaşımlardan gelmiştir. Bu, Kültür Devrimi’nin bazı güçlerinin bu teorilere ellerinin tersiyle itmelerine sebep olmuştur. Neden? Çünkü Einstein’ın fikirleri zaman ve uzay konusunda göreceliliği (bunların objektif olarak var olmadıklarını iddia etmek) yaygınlaştırmak için kullanılabilirdi. Ya da Big Bang meselesine gelince, bazıları bu teoriyi, evrenin mutlak bir başlangıcı için olası bir tartışmanın kapısını açtığı ve maddesel olmayan bir tanrının varlığını meşrulaştırmak için kullanılabileceği için hatalı ilan etmiştir. Bu, Big Bang teorisinin derinden bilimsel anlaşılmasıyla uyumlu değildir.
Neyin olmakta olduğu hakkında anlaşılması gereken daha çok şey vardır. Ancak bu tarz düşüncenin etkisi sadece Kültür Devrimi üzerinde bir zincir değil, aynı zamanda komünizme ulaşmak için yapılması gerekenlere de bir zincir olacaktır. Bu, Kültür Devrimi’nin bu özelliği üzerine bir ön eleştiridir.
Ancak tarihsel bir fenomenin temel ve belirleyici karakteri kriterini kullanırsak, Kültür Devrimi’nin anti bilimsel olmadığı sonucuna varırız. Devrimci Çin yüksek enerjili fizik araştırmaları yapmaktaydı. Kültür Devrimi sırasında bilim insanları insülin proteini sentezlediği gibi uydu ve bilgisayar teknolojileri geliştirildi.
Aynı zamanda bilim toplumun her tarafında popülerleştirildi. Temel el kitapları köylüleri ve işçileri eğitti, batıl inançlara meydan okudu. Teknik ve araştırma enstitüleri ve bunlarla ilişkili fabrikalar yakın bölgede yaşayan insanları yapılmakta olan işi gözlemlemeleri ve bundan öğrenmeleri için davet ederdi. Köy alanlarında, profesyonel bilim insanlarının köylülerin yanında deneyler ve eğitimler yaptığı yerlerde köylülerin tecrübeleri ve pratik bilgileri sürdürülebilir tarım pratiklerinin anlayışını daha da derinleştirmek ve ilerletmek sürecinde bu deney ve eğitimlerle birleştirilmiştir. Bütün bunlar binlerce yıldır var olan zihinsel ve fiziksel iş arasındaki ayrımı kırmanın bir parçası olarak var olmuştur.
Çevre: Tam Tersi Bir Çarpıtma
Kültür Devrimi ve çevre meselesine ve Üç Cisim Problemi dizisinin, Mao’nun çevresel sonuçlar ne olursa olsun ekonomik gelişimi hızlandırmak için doğaya karşı bir savaş başlattığına sizi inandırmak istemesine gelince, bu bir saçmalık derecesine ulaşacak kadar yanlıştır. İlk bölümde dümdüz edilmekte olan ormanlar görürsünüz. Genç bir yetkili, öldürülmüş astrofizikçinin kızına Rachel Carson’un 1962 tarihli ünlü kitabı Silent Spring’in bir kopyasını verir. Bu kitap böcek ilaçlarının orantısız kullanımının sebep olduğu devasa çevresel ve sağlıksal sorunları açığa çıkarmaktadır. Üç Cisim Problemi dizisinin izleyicileri, Maoist Çin’de bu tabu bir konu iken Batı’nın çevresel sorunları kabul ettiğini ve bu konuda ciddi olarak harekete geçtiğini düşünmeye yönlendirilirler.
Bu konuda Üç Cisim Problemi dizisinin Netflix yaratıcılarına sadece şunu söyleyebilirim… Bu ne cüret?!
1961 yılında, Silent Spring yayınlanmadan bir sene önce, ABD emperyalistleri insanlık tarihinin en büyük ve en ölümcül kimyasal savaşını başlattılar. Bu Vietnam’da, ABD ordusunun ABD’li kimya şirketleri ile ortaklaşa biçimde ülkenin kırsal kesiminin büyük kısımlarına portakal gazı gibi bitki öldürücüler sıkmasıydı. 2 milyon hektar civarı orman ve tarım arazisini yok etmiş, nehirleri ve su yollarını zehirlemişlerdi. Bu 1971 yılına kadar 10 yıl sürerek yüz binlerce Vietnamlının doğuştan engelli ve kanser hastası olmasına sebep olmuştu. Bütün bunlar ABD’nin Vietnam halkına karşı soykırımcı savaşının bir parçasıydı.
Bu sırada, Kültür Devrimi sürecinde sosyalist Çin çevresel riskler hakkında yeni fikirler edinmekteydi ve geçmişte yaptıkları bazı zararlı pratikleri değiştirmişti. Yeni ormanlar ve bazı eski orman arazilerinin yeniden ormanlaştırılması için kampanyalar başlatılmıştı. Daha genel olarak, çevrenin korunması ile uyumlu ekonomik gelişme üzerine yeni farkındalık ve tartışmalar oluşmaktaydı. Çevre sağlığı ve halk sağlığı hedefleri yerel ve ulusal ekonomik planlamanın içine dahil edilmişti. Devrim dünyanın farklı yerlerindeki çevresel girişimlerden yeni bilgiler edinmekteydi.
Kültür Devrimi’nin Yenilgisi ve ŞİMDİ İleriye Giden Yol: Yeni Komünizm
Ancak bu şekilde öğrenme ve deney -ki bu toplumun diğer kesimlerinde de olmaktaydı- Ekim 1976’da, Mao’nun ölümünden bir sene sonra kesildi. 1973-76 arasında Mao ve devrimci takipçileri kapitalist yolculara karşı kitlelere yeni bir politik ve ideolojik mücadele dalgasında önderlik etmekteydi. Bu durum sosyal emperyalist Sovyetler Birliği tarafından Çin’e karşı artan bir savaş tehdidinin arka planda yer almasına karşı ilerliyordu. Bu karmaşık durum içinde kapitalist yolcular güç kazanmaktaydı.
Ekim 1976’da bu kapitalist yolcular gerici bir darbe yaptı. Devrimci güçleri bastırdılar ve Çin toplumunu ve ekonomisini sistematik biçimde kapitalist çizgi ile uyumlu bir halde yeniden inşa etmeye giriştiler. Çin, büyük bir kapitalist-emperyalist güç haline geldi. Bu kötü yenilgi ilk aşama komünist devrimin ve onun en yüksek noktası olan Kültür Devrimi’nin sonuna işaret etti.
Ancak hiçbir şekilde sıfırdan başlamamız gerekmiyor. Bob Avakian tarafından oluşturulan yeni komünizm, komünist devrimin yeni bir aşamasını -nitel olarak daha özgürleştirici bir devrimi- mümkün kılmaktadır.
Burada tekrardan Üç Cisim Problemi dizisinin kaderci tematiğine geri dönmeme izin verin. Bu seri bize insanlığın sonunun geldiğini söylemektedir. 400 yıl sonra gerçekleşecek bir uzaylı istilası söz konusudur, ancak karakterler sonraki nesiller için bu istilayı durdurmaya değip değmeyeceğini tartışmaktadır, çünkü insanlık kurtarılamaz bir haldedir. Sorun, iyileştirilemez insan doğasıdır. Kültür Devrimi -ki tekrarlamak gerekirse bu insanlık için inanılmaz bir ilerlemedir- bu saçma, çarpıtılmış anlatıda sonumuzun geldiği kısır döngüyü harekete geçirmiştir.
Üç Cisim Problemi emperyalizmi, ABD emperyalizmini aklamaya çalışmaktadır. Bütün suçlarını, bütün çevreyi talan ve yıkımını göz ardı etmektedir. Öyküde yapılabilecek tek şey, kaderimizi emperyalist sistemin son derece gizli bir grubuna teslim etmektir!
Ancak insanlık için umut vardır… bilimsel temelde bir umut vardır. Bob Avakian tarafından geliştirilen yeni komünizm ile insanlık tarihinde şu ana kadar hiç olmamış bir şeye sahibiz.
Komünist devrimin ilk aşamasını özetlerken, hatta bu aşamanın en iyi kısımlarını incelerken, Bob Avakian tarihsel bir çelişkiye parmak basmıştır. Komünizm, halk kitlelerinin en yüksek menfaatinedir. Ancak verili bir zamanda kitlelerin hepsi komünizmi istemez. Bu çelişkiyi onların sırtlarına bir silah dayayıp zorla komünizme doğru marş tutturarak (yani korkutma ve fiziksel ve sosyal baskı yoluna fazla dayanarak) çözemezsiniz. İnsanları komünizm hedefine ve mücadelesine kazanmanız gerekmektedir. Diğer yandan, iktidarı elinizde tutmalı ve bu iktidarın elde tutmaya değer olduğundan emin olmalısınız. Bunun hakkında daha fazlası için okuyucuları Bob Avakian’ın üç eserine başvurmaya davet ediyorum: Yeni Komünizm, özellikle 2. Bölüm; Atılımlar, Özellikle 17-41 ve 57-74 arası sayfalar; ve Kuzey Amerika’daki Yeni Sosyalist Cumhuriyet İçin Anayasa.
Bob Avakian tarafından kaleme alınmış olan Kuzey Amerika’daki Yeni Sosyalist Cumhuriyet İçin Anayasa bu tarihsel sorunun çözümünün vücut bulmuş halidir. Sadece muhalefeti (sosyalizme karşıtlık da dahil) ve entelektüel ve kültürel mayalanmayı korumakla kalmayıp, aynı zamanda bunları bu toplumda ve hatta insan tarihinde görülmemiş bir boyutta, bütün baskı ve sömürüye son vermeyi amaçlayan bir toplum bağlamında desteklemektedir. Bütün bunlar dünyayı anlamak ve değiştirmek ve insanların içinde yaşamak isteyeceği ve serpilebilecekleri bir toplum yaratmak için çok önemlidir.
İnsanları sürekli olarak sosyalist yolda kalmak için mücadeleye kazanmanız gerekir ve bunu kanıtlara, tartışmalara ve farklı programlarla ve farklı platformlarda münazaralara ve eleştirel düşünmeye dayanarak yapmanız gereklidir. Bu Anayasa aynı zamanda sosyalizmin iktidardan düşürülmesinin dahi mümkün olabileceği çekişmeli seçimler konusunda da detaylar içermektedir, ancak bunu çok zor yapacak güvenlik mekanizmaları da içermektedir. Çünkü, bir kez daha söylemek gerekirse, komünizm dünya insanlığının en yüce menfaatinedir.
Başladığım yerde bitirmek istiyorum. Dünya korkunçtur. Nükleer savaş ve küresel ısınma ile gerçekten varoluşsal tehditlerle yüzleşmekteyiz. Ancak bu aynı zamanda artan bir devrimci mümkünlüğün bulunduğu bir dönemdir.
“WE ARE THE REVCOMS” (Bizler Devrimci Komünistleriz) dokümanı şöyle açıklar: “Bu aynı zamanda bizi, bu ülkede yöneten kapitalist-emperyalistlerin 1860’lardaki İç Savaş’tan bu yana görülmemiş derecede derinden ayrışmakta olduğu ve ülkenin, bir kesimin açıktan faşist bir yönetim biçimine doğru ilerken diğerinin her şeyin aynı korkunç halde devam etmesi için mücadele ettiği bir durumda ikiye bölünmekte olduğu ‘nadir bir zamandır’. Bu sistemin ‘normal işleyişi temelinde bu derin ayrışmaları çözemez ve ‘ülkeyi bir arada tutamazlar’ ve her ne olursa olsun bu ‘normal işleyiş baskı, sömürü, ve gerçek bir insanlığı yok etme tehdidi ile doludur. Bütün bunlardan dolayı, uğruna mücadele ettiğimiz bu devrim acilen gerekli ve daha mümkündür.”
Bu nadir zaman tarihsel bir fırsat -garanti değil- tamamen yeni bir dünyaya sıçramak için gerçek bir şanstır. Dev-Komlar, Bob Avakian’ın takipçileri, bu nadir devrim yapma açıklığını yakalamakta ve bunun üzerine çalışmaktadır.
Tüm İnsanlığın Özgürleşmesine Doğru İlerlemek
Bu turda vurguladığım üzere: Evet, anti-komünist beyin yıkama her yerdedir ve insanların kafasını karıştırmakta ve onları şaşırtmaktadır – ki bir numaralı teşhirimiz Üç Cisim Problemi dizisidir. Evet, hakikat için ve insanların görüşlerini yükseltmek için zor bir mücadele vermemiz gerekmektedir. Ancak aynı zamanda lehimizde pek çok şey de vardır. Dünya insanlığının üretim kapasitesi, teknolojisi, bilgisi, karşılıklı bağlılığı maddesel ve toplumsal problemleri çözmek ve acil çevre sorunu konusunda hamleler yapmak için inanılmaz imkanlar sunmaktadır – ancak bu sadece “temelden farklı bir sistem” temelinde söz konusu olabilir.
Komünist projeyi kurtaran ve daha da yükseğe taşıyan ve bu devrime devam etmekte olan bir önderlikte bulunan Bob Avakian’ın nadir ve özgün liderliğine sahibizdir. Devrim yapmak için gereken stratejiye ve Kuzey Amerika’daki Yeni Sosyalist Cumhuriyet İçin Anayasa’da özgürleştirici sosyalist bir toplum vizyonuna ve planına sahibiz. Bu devrim dünyanın her yerinde düzgün bir hayata ve yaşanmaya değecek bir geleceğe erişimleri engellenen ve hatta hiçbir gelecekleri olmayan milyarlarca insanın menfaatinedir.
Bugün burada olanlarınıza, bu videoyu izleyenlerinize, radikalce farklı ve çok daha iyi bir dünyayı isteyen herkese: hayatınızda, insanlığı kurtarmak ve gezegeni korumak adına bu devrimin bir parçası olmaktan, bu devrimi yaymaktan ve bu devrime katkıda bulunmaktan daha acil ve daha anlamlı hiçbir şey yoktur.
